Astronomowie ujawniają dzikie, ogniste sekrety WASP-121b — planety z pogodą podobną do wczesnej Ziemi
Teleskop Kosmiczny Jamesa Webba NASA przeniknął przez chaos, aby odkryć dziką pogodę i początki gotującego się, odległego giganta. Dowiedz się, jak!
- WASP-121b znajduje się 900 lat świetlnych od Ziemi i krąży wokół swojej gwiazdy co 30 godzin.
- Temperatury w ciągu dnia osiągają ponad 3000°C — wystarczająco, aby stopić żelazo.
- JWST wykrył rzadki tlenek krzemu i metan w atmosferze planety.
- Astronomowie użyli modelu 3D do mapowania ekstremalnych zmian temperatury.
Kosmiczna zasłona została podniesiona na jednej z najbardziej ekstremalnych światów, jakie kiedykolwiek badano, dzięki przełomowej technologii z Teleskopu Kosmicznego Jamesa Webba (JWST). To otwierające oczy odkrycie nie tylko daje wgląd w wzorce pogodowe na odległych egzoplanetach, ale także wskazówki dotyczące burzliwych początków Ziemi.
Poznaj WASP-121b: futbolowato ukształtowany, ultra-gorący gigant krążący wokół gwiazdy 900 lat świetlnych od Ziemi. Obiegając swoją gwiazdę co 30 godzin, ta planeta doświadcza gwałtownego ciepła po stronie dziennej — temperatury mogą wzrastać powyżej 3000°C — oraz huraganowych wiatrów, które wstrząsają i mieszają burzliwą atmosferę.
Dzięki potężnemu spektrografowi w bliskiej podczerwieni JWST astronomowie przeniknęli przez niebo planety zasłonięte chmurami. Odkryli atmosferę bogatą w rzadkie cząsteczki, w tym tlenek krzemu, parujący minerał niemal nigdy nie obserwowany poza ekstremalnymi środowiskami, oraz ślady metanu, który jest podstawowym składnikiem bardziej znanych planetarnych światów.
Co czyni WASP-121b tak niezwykłym?
Odkrycie WASP-121b wstrząsa tym, co astronomowie myśleli, że wiedzą o atmosferach egzoplanet. W przeciwieństwie do znanych gorących Jowiszów, ten świat kształtowany jest przez ekstremalne warunki. Potężna grawitacja zniekształciła go w kształt jajka, a gorąca migracja z zimnego zewnętrznego dysku swojego systemu gwiezdnego ustawiła scenę dla dzisiejszej dzikiej pogody.
Jak uchwycone przez JWST, chemiczna mieszanka planety sugeruje burzliwą przeszłość. Tlenek krzemu, powstały podczas młodego okresu pełnego lodu i uderzeń asteroidów, oraz gazy węglowe z jego migracji, opowiadają historię planety „ziemi złych” uwięzionej w ciągłej transformacji. Tymczasem głęboko w mroku jego strony nocnej metan wznosi się z chłodniejszych warstw, łamiąc to, co obserwuje się na innych gigantach gazowych, takich jak Jowisz czy Uran.
Q&A: Jak naukowcy przeniknęli przez burzliwą atmosferę WASP-121b?
Q: Jak astronomowie widzieli przez chaos planety?
A: Wykorzystali nowej generacji podczerwone sensory JWST, aby zmierzyć światło gwiazdne filtrujące przez wirujące chmury planety. Zaawansowane modele 3D pozwoliły badaczom mapować temperatury w zakresie od stopionego ciepła po stronie dziennej do lodowatych chłodów w nocy, odsłaniając niezrównany wgląd w jej klimat.
Q: Dlaczego to zmienia zasady gry w nauce o egzoplanetach?
A: Dzięki wykryciu rzadkich cząsteczek i nieoczekiwanych gorących miejsc, naukowcy mogą zmieniać stare zasady dotyczące tego, jak planety formują się i ewoluują wokół obcych słońc. Te lekcje sugerują dziką różnorodność światów czekających na odkrycie w naszej galaktyce i mogą nawet pogłębić nasze zrozumienie narodzin planetarnych — w tym burzliwych początków naszej własnej Ziemi.
Jak to odkrycie wpłynie na badania planetarne w 2025 roku i później?
WASP-121b to tylko początek. Gdy JWST kontynuuje obserwację nieba, spodziewaj się fali podobnych odkryć dotyczących odległych światów — od palących „super-Jowiszów” po potencjalnie nadające się do zamieszkania planety skaliste. Te badania mogą zdefiniować na nowo, jak naukowcy poszukują życia, pogody i unikalnej chemii na egzoplanetach krążących wokół innych gwiazd.
Dla tych, którzy pasjonują się kosmosem, takie przełomy podkreślają znaczenie teleskopów nowej generacji oraz międzynarodowej współpracy. Chcesz zgłębić temat? Śledź na bieżąco informacje o egzoplanetach na Eksploracji Egzoplanet NASA lub przełomowych odkryciach z misji Europejskiej Agencji Kosmicznej.
Śledź kolejną kosmiczną falę uderzeniową — nowe światy czekają na odkrycie!
-
Lista kontrolna odkryć egzoplanet na 2025 rok
- Obserwuj najnowsze wyniki Teleskopu Kosmicznego Jamesa Webba.
- Śledź wiadomości o egzoplanetach z zaufanych źródeł, takich jak NASA i ESA.
- Dowiedz się, jak nowe modele planet mogą zmienić poszukiwanie życia.
- Odkrywaj różnorodność egzoplanet i to, co ujawniają o historii naszego układu słonecznego.
